Ulaştırma Ağlarının Çevreye Duyarlı Optimizasyonu: Küçük Ölçekli Gerçek Bir Ağ Özelinde İrdeleme

Proje Başlığı: Ulaştırma Ağlarının Çevreye Duyarlı Optimizasyonu: Küçük Ölçekli Gerçek Bir Ağ Özelinde İrdeleme
Proje Türü: TÜBİTAK-1001
Proje Yürütücüsü: Prof. Dr. Hilmi Berk Çelikoğlu

TÜBİTAK 1001 Programı kapsamında yaklaşık 110000-USD eşdeğeri bir bütçeyle desteklenen çalışmanın amacı; bir kentin merkez özelliğindeki bölgelerinden birinde yer alan önemli bir trafik çekim/yaratım merkezi olan küçük ölçekli bir yerleşimin yolculukları ile trafik akışının mevcut durumunun, motorlu taşıt trafiğinin çevreye olan olumsuz etkilerinden emisyonlar özelinde, seçilen gerçek ağ üzerinden çevresel yönden sürdürülebilir fonksiyonlarla eşgüdümlü olarak azaltılmasına yönelik modelleme ile irdeleme ve iyileştirme amaçlı politikalar üretilmesi çalışmalarının yürütülmesidir. Çalışma, ulaştırma sektöründe doğal kaynakların etkin kullanımını ve çevresel bozulmaların önlenmesini sağlayacak temiz teknolojiler ile katma değeri yüksek yeşil ürünler geliştirilmesine yönelik uluslararası kuruluşlar ve ulusal kurumlar tarafından belirlenmiş strateji ve politikaların, çevre ve hareketlilik üzerindeki etkisinin değerlendirilebilmesi ve çevreye duyarlı ulaştırma ağ tasarımında ilgili parametrelerin eniyilenmesi için karar alma ölçeğinde yaklaşımlara, modelleme ölçeğinde ise yöntem ve uygulamalara katkısı olacak özgünlüktedir.

Sorun, kuramsal olarak, ağ tasarımı kapsamında çevreye duyarlı trafik ataması problemi olarak formülleştirilmiştir. Gerek ağ yükleme/atama, gerekse iki seviyeli ağ eniyilemesi sorununa aranan çözümlerde, sorunun gerçek ağ boyutunda ve çözümünün, statiğin yanısıra zamana göre değişken olarak da aranması ile benzetim-temelli çözüm yöntemi ve ayrıca soruna özel kesin çözüm yöntemi uygulanmıştır. Bu amaçla, ağ trafik atamasının dinamik ve benzetim-temelli çözümünde; gerek uygulama programlama arayüzüyle amaç fonksiyonlarına yakıt tüketimi ve emisyon kısıtları gibi özellikler kapsamında müdahale etme olanağı bulunan, gerek birlikte entegre biçimde çalışan emisyon modeli bulunan, gerekse uygulama programlama arayüzü ile üç farklı emisyon modelinin atama çözümüne tümleştirildiği bir ağ trafik benzetim yazılımından faydalanılmıştır.

Senaryoların sınanması/irdelenmesiyle, ağın motorlu taşıt trafiği kaynaklı emisyonların azaltılmasına yönelik çözüm önerileri geliştirilmesi, dolayısıyla, söz konusu önerilerin uygulanması durumunda; emisyonların azaltılması ve hava kalitesinin arttırılması doğrudan, karayolu-temelli ulaştırmanın çevresel etki maliyetinin azaltılması ise dolaylı olarak hedeflenmiştir. Çalışma sonucu önerilen modelleme ve çözüm yaklaşımlarının, daha büyük ölçekli ağlarda eniyileme çalışmalarına örnek olması beklenmektedir.

İTÜ ITS Research Lab üyelerinin katkı sağladığı devam etmekte olan projenin çıktılarına http://its.itu.edu.tr/publications bağlantısından erişilebilir.